TACETTİN DURMUŞ
kars Türkiye’nin Digor ilçesinde ‘5 Kilise’ olarak bilinen manastır topluluğundan geriye kalan Aziz Sarkis Kilisesi turizme kazandırılmayı bekliyor. Kültürel miras uzmanı tarihçi Faruk Torunoğlu, “5 kiliseden sadece ana külliyedeki yapı kaldı. Aslında 5 kilise ve şapelden oluşan bir yapı var” dedi. Dağcı Doğu Yılmaz da, “Burada aslında milli servetimiz olan yapılar gördük ama çok ama çok üzüldük çünkü harabe, yıkılmış, sahipsiz bir antik kentle karşılaştık.”
Digor ilçe merkezine 4 kilometre uzaklıkta 10. yüzyılda Ermeniler tarafından yaptırılan ve manastır olarak kullanılan ‘Khidskonk’ olarak da bilinen yapılar yıllardır tamir görmedi. Bölgeye doğa yürüyüşü yapan kültür mirası uzmanı tarihçi Faruk Torunoğlu, konu hakkında şu açıklamayı yaptı:
“5 KİLİSENİN PAKRADUNİLER TARAFINDAN YAPILDIĞI BİLİNİYOR”
“5 kiliseden geriye sadece ana külliyedeki yapı kaldı. Burada aslında 5 kilise ve şapelden oluşan bir yapı var. Burası manastır olarak kullanılmış. Meryem Ana, Aziz Stefanos, Aziz Grikor ve Aziz Sarkis Kiliseleri, geriye sadece Aziz Sarkis Kilisesi kalmıştır.Bu yapıların ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemekle birlikte Pakraduniler tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. 825’te Abbasi halifesinin yardımıyla 10-15 yılda Ermenistan krallığı.Aslında onlar bir asker ailesi ve Ermenistan’ın piyade kuvvetleriydiler.Piyade kuvvetlerinin yanı sıra iyi bir aile servetine sahip oldular. tüccarlarına.Ermeni tahtını aldıktan sonra bu gölgede bilinen tüm Ermeni kiliselerini inşa ettiren aileler bunlardı.Bugün Pakraduniler hakkında çeşitli yorumlar var.Çünkü Pakraduniler Ermeniler arasında aslında bir Yahudi grubu. . Türklerin hakimiyetine geçtiği 825 ve 1045 yıllarında Alpaslan’ın Ani’yi aldığı döneme kadar burada bir Pakraduni hakimiyeti vardı. Digor 5 kiliseleri özellikle Moğol istilasından sonra kullanılmaz hale geldi ancak şu an gördüğümüz yapının 1020 civarında inşa edildiğini tarihi kaynaklarda ve 1100’lü yıllarda kitabelerin eklendiğini görüyoruz. Osmanlı Devleti’nde kuruluş yeri olarak buraya yakın bir köyün tüm kaynakları görülerek kilise ve manastırın kurulduğunu biliyoruz. Özellikle 19. yüzyılda Osmanlıların bu bölgedeki hakimiyetini kaybetmesinden sonra Rusların bu bölgeye gelmesiyle tekrar kullanıldığı ancak 1905 yılından sonra tabiat kurallarının yıkılmasıyla birlikte ortadan kalkmaya başladığı da bilinmektedir. Özellikle 1989 depreminden etkilendi.”
“BU BÖLGENİN HEMEN İNANÇ TURİZMİNE GETİRİLMESİ GEREKİYOR”
Bölgede dağcılık yapan ve gezi sonrası açıklamalarda bulunan Ardahanlı dağcı ve profesyonel futbol hakemi Doğu Yılmaz, şunları söyledi:
“Bugün Kars ve Ardahanlı dağcılarla birlikte. kars Türkiye’nin Digor ilçesinden 5 Kilise’ye kadar yaklaşık 5 kilometrelik bir yürüyüşe başladık. Burada aslında milli servetimiz olan yapılar gördük ama çok ama çok üzüldük çünkü harabe, yıkılmış, sahipsiz bir antik kentle karşılaştık. Tabii biz dağcılar olarak hep gelip gidiyoruz. İçimiz yandı ama ilgililerin ve yöneticilerin bu işe sahip çıkması ve Kars merkezli bu bölgenin acilen inanç turizmine kazandırılması gerekiyor. Durum kötü ama kurtarılabilir. Önce ilgilenilmesi gerekiyor. Bire bir yapılan inanılmaz doğal hoş bir konuşma. İnanç turizmi ile doğa turizmi bir araya getirildiğinde ve pazarlaması doğru yapıldığında bölgenin kalkınacağına inanıyorum.”
“ŞİMDİYE KADAR GÖRMEMİŞ OLMANIN EKSİKLİĞİNİ HİSSEDİYORUM”
Dağcı arkadaşlarıyla ilk kez böylesine özel bir tarihi yürüyüşe çıktığını belirten Eğitimci Emre Okan Bayramoğlu, “Çok keyif aldım. Karslı biri olarak burayı daha önce görmemiş olmanın eksikliğini hissettim. kars’ta doğup büyümüş biri herkesin gelip görmesi lazım burayı tarih burası bizim kilise camimiz yok bir şekilde turizme kazandırılması lazım tarihi ve kültürel varlıklarının yanında mükemmel bir doğaya sahiptir.5 Kilise, insanın başını kaldırıp bakabileceği bir vadi üzerine kurulmuştur.Extreme sporlar için mükemmel bir bölgedir.Kars’a çok uzak değildir.Kars’a 5 km. Türkiye’nin Digor ilçe merkezi” dedi.
